Het voorbije voorjaar werden door vrijwilligers en professionele medewerkers van natuurvereniging vzw Durme regelmatig zwarte wouwen gespot in Berlare. Nadat deze zeldzame dieren in 2019 al een bovengemiddelde interesse hadden voor de directe omgeving bleek het hen deze keer wel menens te zijn. Vooral het Donkmeer droeg hun voorkeur weg, en na intensief speurwerk konden medewerkers van vzw Durme half juni hun nestlocatie vinden, meer specifiek in de Reservaatzone Donkmeer, een reservaat beheerd door de natuurvereniging. Om deze dieren alle kansen te geven werd dit broedgeval geheim gehouden en de evolutie vanop een veilige afstand op de voet gevolgd. Vandaag kan vzw Durme met plezier melden dat vorige week 2 gezonde jongen zijn uitgevlogen! Er is zelfs meer goed nieuws voor de soort in de regio. Ook in Hamme werd deze maand een geslaagd broedgeval vastgesteld met minstens een uitgevlogen jong!
“Zwarte wouwen hebben een groot verspreidingsgebied en kennen verschillende ondersoorten. Het is een warmteminnende soort die vooral voorkomt in Zuid- en Oost-Europa en daar vaak in grote aantallen te zien is in steden en op vuilnisbelten”, vertelt Michael Crapoen, medewerker van vzw Durme en een van de ontdekkers van het nest aan het Donkmeer.
In Vlaanderen is het op basis van de beschikbare kennis een niet-jaarlijkse broedvogel. Het eerste gekende geslaagde broedgeval was in 1976 in Moerbeke. In die periode van 44 jaar zijn er nu slechts 9 geslaagde broedgevallen gekend. Oost-Vlaanderen scoort met 5 broedgevallen opvallend goed, meer bepaald twee keer in Moerbeke (naast 1976 ook in 2019), in 1980 in Bazel, en dit jaar dus langs het Donkmeer, maar ook in Hamme! Ter hoogte van een natuurreservaat van Natuurpunt en de Grote Wal natuurinrichting in kader van het Sigmaplan, kon dit jaar op basis van voedselvluchten ook een nestlocatie vrij nauwkeurig bepaald worden en vloog daar sinds midden augustus minstens een jong rond. De vogels van Hamme gingen vaak foerageren in de Vlassenbroekse polder in Dendermonde, ook een Sigmagebied, maar ook soms tot in de Durmevallei. De twee enige gekende geslaagde broedgevallen in de provincie Antwerpen waren bovendien daar ook in de buurt (Bornem in 2005 en 2010). Het is duidelijk dat de gebieden langs de Schelde, Durme en Moervaart een gegeerde regio is voor de zwarte wouw!
“De zwarte wouw kan je behoorlijk makkelijk herkennen aan de lange smalle vleugels en de typische licht gevorkte staart.”, gaat Crapoen verder. “Hun neefje de rode wouw – met een dieper gevorkte staart - tref je in onze streken ook soms aan, maar dan vooral tijdens de doortrek en het winterhalfjaar, maar in 2017 kwam deze soort ook tot broeden in de Moervaartvallei.”
Vaak broeden zwarte wouwen in bossen nabij meren, rivieren en moerassen. Ze nestelen graag in de nabijheid van kolonies van aalscholvers, blauwe reigers en kokmeeuwen. De soort is vooral een aaseter die bijvoorbeeld ook maai- en verkeersslachtoffers opspoort en dode of zieke vissen uit het water haalt. De dieren aan het Donkmeer werden gespot met prooien als kikkers, meeuwen, vissen en egels.
In 2019 was er reeds een vermoedelijke broedpoging in een ander deel van dit reservaat, maar helaas kende dit geen succes. Mogelijk lag dit aan onervarenheid van het koppel.
Dit jaar was het dus wel bingo.
“Deze zwarte wouwen blijven hoogstwaarschijnlijk nog slechts enkele dagen in de buurt rondhangen, want eerstdaags zullen ze hun verre reis naar Afrika aanvatten. Via Spanje en Gibraltar vliegen ze dan naar gebieden ten zuiden van de Sahara.
Wie weet maken ze dan volgend voorjaar in april opnieuw hun opwachting in deze unieke natuurcluster langs het Donkmeer? Vzw Durme zal er alvast alles aan doen om de leefgebieden van dergelijke soorten optimaal in te richten en te beheren.”, besluit Crapoen.
De grootschalige Natuurinrichtingswerken die de voorbije maanden gebeurden aan en rond de Eendenkooi aan het Donkmeer in Berlare, bleken geen enkel negatief effect te hebben op deze dieren, wel integendeel. Door de aanleg van grote oppervlakten ondiepe oevers en moerassituaties ontstaat er een ideaal leefgebied voor vissen en watervogels. Ideale kost voor deze bijzondere zomergasten!
Samen met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de gemeente Berlare, het Agentschap voor Natuur en Bos en de Provincie Oost-Vlaanderen blijft vzw Durme onder andere via dit Natuurinrichtingsproject inzetten op het natuurherstel van deze unieke oude Scheldemeander.
Meer info?
Michaël Crapoen
Foto's: Joris Everaert